Een rondleiding door het leven van Ekke en Hillegonda:
De Tour de Fransema
EERSTE ETAPPE
Het onderzoek naar het leven van Ekke bestaat eigenlijk uit 2 etappes. De eerste etappe komt voor rekening van Hans Heijerman en Douwe Huizing, professionele historici die de opdracht heel serieus en integer hebben opgepakt. Het was rond 1984, computers werden nog nauwelijks ingezet en internet al helemaal niet. Wat ze wel hadden, waren mensen die de Fransemaatjes nog gekend hadden. Aan de hand van hun verhalen, gecombineerd met gegevens uit diverse archieven en andere bronnen, konden zij een boeiend verhaal samenstellen. Ze lieten zich daarbij niet afleiden door “geruchten”, maar baseerden zich vooral op de feiten zoals zij die toen kenden. En dat waren er indrukwekkend veel. Deze tijdlijn vormde de basis voor het boek: “De kunst van het verteren”, uitgebracht in 1985. Een vlot geschreven boek met een treffende titel, dat een vermakelijk en interessant beeld geeft van het ongewone leven van Ekke Fransema. Iedereen die ik sprak tijdens mijn eigen onderzoek, kende het boek. Fransema werd een “bekende Groninger” en haalde zelfs de landelijke televisie in een uitzending van Boudewijn Büch.
In 1985 werd ook het Fransema Kabinet geopend in de Openbare Bibliotheek, officieel geopend door de heer Vonhoff. De zorgvuldig uitgezochte en in kaart gebrachte boeken, waaronder een aantal prachtig gerestaureerde exemplaren, vonden hier hun eigen onderkomen. In de periode tussen 1990 en 2015 werden er 20 Fransema-lezingen georganiseerd. U kunt de onderwerpen op de pagina “Fransemalezingen” terugvinden.
En toen viel het stil. In 2017 werd het oude gebouw van de Openbare Bibliotheek verkocht en verhuisde de bibliotheek naar een ander onderkomen. De Fransema-collectie ging niet mee; deze werd tijdelijk opgeslagen in gebouw “Kabzëel”. De digitale bestanden werden gewist, dus de gegevens over de collectie en de lezingen gingen verloren. Er werden besprekingen gevoerd, maar daarbij zou de verzameling waarschijnlijk uiteen vallen en als zodanig ophouden te bestaan. Gelukkig kwam Rob Møhlmann in beeld, die plaats boodt voor de collectie. Zo bleef ze bijeen en behouden voor Appingedam.
27 OKTOBER 2023
Op 27 oktober 2023 bezochten wij, achterkleinkinderen van Ekke, het nieuwe kabinet. Heel toevallig op hetzelfde moment dat Hans Heijerman, Douwe Huizing, Bart en Yvonne Flikkema, Cis van Heertum en natuurlijk Rob Møhlmann er ook waren. Spontaan besloten we toen om contact te houden en te kijken of we de collectie weer op de kaart konden krijgen.
Ter plekke had ik al het gevoel dat ik daarbij een rol zou kunnen spelen, omdat ik grafisch onderlegd ben. Na wat verkennende gesprekken heb ik mezelf tot doel gesteld:
1. de catalogus van de boeken weer te digitaliseren
2. de Fransema-lezingen weer nieuw leven in te blazen en
3. een website over Ekke en Hillegonda te maken
Aangezien het Museum Møhlmann voor een jaar dicht ging wegens versterkingswerkzaamheden, had ik een jaar de tijd.
De catalogus
Het digitaliseren van de catalogus was het minst spannende, maar wel erg tijdrovende, project. De technieken kunnen behulpzaam zijn, maar je moet toch pagina voor pagina controleren. Staat er II of 11? Met name in het wonderschone lettertype “courier” is dit vaak lastig te zeggen.
De lezingen
Bij de lezingen had ik het geluk dat Bart Flikkema een groot deel van de brochures had, die uitgedeeld werden bij de lezingen. Op basis van wat hij kon terugvinden, had hij al een behoorlijk compleet overzicht gemaakt.
Twee lezingen bleven een mysterie, totdat ik contact kreeg met Puck Hummel, van GoPuck. Zij heeft de laatste jaren de boekjes gemaakt in opdracht van de Bibliotheek en dankzij haar konden we nummer 11 invullen. Nummer 15 heeft ze niet gemaakt. Dat zou kunnen inhouden dat deze lezing niet gehouden is, of niet is doorgegaan. Wat ook zou kunnen, want ze heeft ook nr. 12 niet gemaakt, dat deze bijvoorbeeld door de instantie die de lezing gehouden heeft, verzorgd is. Puck heeft alle medewerking gegeven en heeft zelfs aangeboden om de nieuwe lezing voor ons op te maken. We mogen ook haar vormgeving voortzetten, iets waar wij als hopeloze traditie-fans heel blij mee zijn.